Ile trwa rehabilitacja po udarze mózgu?

Rehabilitacja po udarze mózgu – zarówno tym niedokrwiennym, jak i krwotocznym – stanowi podstawowy i konieczny element procesu leczenia. Pacjenci powinni zatem zostać objęci kompleksową opieką ściśle współpracujących ze sobą specjalistów. Co ważne, początki rehabilitacji poudarowej mają miejsce jeszcze w szpitalu. Z kolei rehabilitacja poszpitalna ma charakter długofalowy i w niektórych przypadkach trwa do końca życia. Dlatego trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile trwa rehabilitacja po udarze w szpitalu, ponieważ każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

Udar mózgu – stan bezpośredniego zagrożenia życia

Udar mózgu jest zdarzeniem mózgowo-naczyniowym, pojawiającym się z powodu zakłócenia krążenia mózgowego. Przyczyny udaru niedokrwiennego, zwanego również zawałem mózgu, tkwią w zatrzymaniu dopływu krwi do mózgu. Dzieje się tak, kiedy w naczyniu krwionośnym powstaje zator. Z kolei przy udarze krwotocznym, czyli tak zwanym wylewie, dochodzi do bezpośredniego zalania krwią tkanki mózgowej bądź przestrzeni pomiędzy mózgiem a czaszką. Już sam opis dowodzi, jak poważny charakter ma udar i jak ogromne ubytki neurologiczne może powodować. Rzeczywiście, chorzy cierpią na różnego rodzaju dysfunkcje czuciowo-ruchowe, niepełnosprawność motoryczną, ale również zaburzenia mowy i pamięci.

Właśnie dlatego kluczowym aspektem leczenia jest rehabilitacja poudarowa, a pacjentem powinien się zająć cały zespół współpracujących ze sobą specjalistów. Oprócz neurologa, w skład takiej interdyscyplinarnej grupy wchodzi pielęgniarka, logopeda, neuropsycholog, terapeuta zajęciowy oraz fizjoterapeuta. W wielu przypadkach konieczne są też konsultacje z kardiologiem czy nefrologiem. Ważne, aby taki zespół wspólnie wyznaczał krótko- i długoterminowe cele rehabilitacji i na bieżąco monitorował postępy. Dzięki temu łatwo korygować indywidualny program przywracania chorego do sprawności, co wiąże się niekiedy z modyfikacjami określonych technik terapeutycznych. Wszystko zależy od osiąganych efektów. Bardzo ważną rolę w procesie dochodzenia do zdrowia odgrywa również edukacja.

Przeczytaj również:
Ataki agresji po udarze –osoby po udarze musza zmierzyć się z różnymi emocjami, brak ich odpowiedniej regulacji może prowadzić do ataków agresji lub depresji.
Pierwsze dni po udarze – jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości i pomóc osobie po udarze?

Rehabilitacja poudarowa – im wcześniej, tym lepiej

Warto podkreślić, że ćwiczenia rehabilitacyjne powinny mieć charakter kompleksowy i ciągły, a ponadto rozpocząć się jak najwcześniej – w momencie, gdy ogólny stan zdrowia pacjenta zostaje ustabilizowany. Konkretne postępowanie fizjoterapeutyczne jest oczywiście uzależnione od stopnia uszkodzeń neurologicznych. Jednak aktywną rehabilitację po udarze mózgu wprowadza się nawet w pierwszej dobie od przyjęcia chorego na oddział szpitalny.

Trudno jednoznacznie określić, jak długo trwa rehabilitacja po udarze, ponieważ czas jej trwania jest wyjątkowo zróżnicowany. Zależy to tak naprawdę od kilku czynników. Wpływ na długość rehabilitacji ma: 

• rodzaj udaru mózgu,
• wiek pacjenta,
• rozległość zmian w mózgu spowodowanych incydentem udarowym,
• czas rozpoczęcia rehabilitacji,
• liczba i rodzaj chorób towarzyszących
• poziom komunikacji między terapeutą a pacjentem,
• chęć współpracy ze strony chorego,
• zastosowane metody terapeutyczne,
• częstotliwość zabiegów terapeutycznych.

Im lepszy stan psychofizyczny osoby chorej, tym większe szanse na krótką rehabilitację, a przede wszystkim na odzyskanie pełnej sprawności. Niestety, niektórzy pacjenci do końca życia cierpią z powodu niedostatecznej sprawności. Jednak i w takich sytuacjach należy przeprowadzać zabiegi rehabilitacyjne, aby przywrócić możliwie maksymalny poziom sprawności.

Rehabilitacja poudarowa ma trzy fazy – wczesną, późną i ambulatoryjną. Czas rehabilitacji po udarze mózgu w lżejszych przypadkach trwa od 6 tygodni do pół roku. W tych cięższych kilka lat, a nawet do końca życia. W procesie rehabilitacyjnym niezwykle istotne okazuje się zakładanie krótkoterminowych celów, przede wszystkim o charakterze funkcjonalnym. To może być samodzielne ubieranie się, prawidłowe chwytanie kubka czy mycie zębów. Osiągnięcie takich drobnych celów nie tylko pomaga choremu w codziennym życiu, ale również niesamowicie pozytywnie motywuje do dalszej pracy. Kiedy widać efekty, to na pewno łatwiej zmobilizować się do terapii.

 Ile trwa rehabilitacja po udarze w szpitalu?

Coraz więcej osób pyta wprost -„udar mózgu – ile dni w szpitalu trzeba spędzić”? Szpitalny okres rehabilitacji po udarze trwa zazwyczaj 2-3 tygodnie i ma postać wielowymiarowej fizjoterapii, aby doprowadzić do uruchomienia chorego i tym samym zapobiec następstwom unieruchomienia. 

Rehabilitacja poudarowa w szpitalu obejmuje głównie:

• ćwiczenia rehabilitacyjne o charakterze czynno-biernym jak zmiany pozycji ułożeniowych, a w dalszym toku również pionizację, co zapobiega powikłaniom ogólnoustrojowym oraz powstawaniu odleżyn i przykurczy – te zabiegi przeprowadza się szczególnie wobec pacjentów w ciężkim stanie;
• zabiegi fizykoterapeutyczne np. ciepłolecznictwo, elektroterapię i pole magnetyczne;
• techniki relaksacyjne oraz usprawniania ruchowego – wykorzystuje się tradycyjne ćwiczenia ogólne i miejscowe, a także specjalistyczne systemy ćwiczeń Bobath czy Jacobson;
• techniki wykorzystujące różnego rodzaju przyrządy np. aparaty elektrostymulujące do biernych ćwiczeń kończyn dolnych lub nauki chodzenia;
• masaże – klasyczne, odprowadzające, pneumatyczne czy podwodne;
• logopedyczną terapię mowy – jeżeli doszło do problemów z afazją;
• terapię zajęciową i rehabilitację ręki;
• zajęcia z neuropsychologiem;
• kurację środkami leczniczymi zawierającymi składniki wspierające przywrócenie funkcji neurologicznych.

Rehabilitacja poszpitalna

Pacjent po opuszczeniu szpitala powinien kontynuować rehabilitację funkcjonalną np. w ośrodku rehabilitacyjnym, przychodni, poradni rehabilitacyjnej, ośrodku dziennego pobytu albo w warunkach domowych. Jeżeli jest taka potrzeba, to osoba chora powinna się wyposażyć w sprzęt do rehabilitacji jak wózek inwalidzki czy kule łokciowe. W domu warto zadbać o krzesło prysznicowe, dodatkowe poręcze czy też maty antypoślizgowe. Terapia poszpitalna zostaje ukierunkowana na maksymalne usprawnienie wszystkich zaburzonych funkcji poszczególnych narządów. Jednocześnie ma na celu kompensację utraconych umiejętności motorycznych oraz społecznych. To zarazem czas na stopniowy powrót do samodzielności funkcjonalnej, a w efekcie także do aktywności ruchowej. Jeżeli jest tylko możliwe, to pacjent powinien być mobilizowany do jak najwyższej aktywności społecznej oraz zawodowej.
Zobacz również, jak żyć po udarze mózgu oraz na co się przygotować.

Jak długo wraca mózg po wylewie podpajęczynówkowym?

Powrót mózgu po krwotoku podpajęczynówkowym (SAH) może trwać od kilku miesięcy do kilku lat i zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna krwawienia (najczęściej pęknięcie tętniaka), jego lokalizacja oraz szybkość udzielenia pomocy medycznej. W pierwszych dniach najważniejsza jest stabilizacja stanu pacjenta i zabezpieczenie tętniaka, aby zapobiec kolejnym krwawieniom. Największe postępy w powrocie do zdrowia obserwuje się w ciągu pierwszych 3-6 miesięcy, gdy pacjent przechodzi intensywną rehabilitację neurologiczną, obejmującą fizjoterapię, terapię mowy i zajęciową. Mimo to część osób może mieć trwałe deficyty neurologiczne, takie jak problemy z pamięcią, koncentracją czy równowagą. Około 30% pacjentów nigdy nie wraca do pełnej sprawności, a regularne kontrole neurologiczne są niezbędne ze względu na ryzyko nawrotów i powikłań.

Jak długo regeneruje się mózg po udarze?

Regeneracja mózgu po udarze jest procesem wieloetapowym i złożonym, który może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.
W pierwszych dniach po udarze kluczową rolę odgrywa szybka interwencja medyczna – w przypadku udaru niedokrwiennego stosuje się trombolizę lub trombektomię, które mogą znacznie zmniejszyć zakres uszkodzeń, jeśli zostaną przeprowadzone w ciągu pierwszych kilku godzin. Po ustabilizowaniu stanu pacjenta mózg zaczyna proces tzw. plastyczności neuronalnej, w którym zdrowe obszary mózgu mogą przejąć funkcje utraconych komórek nerwowych. W ciągu pierwszych 3-6 miesięcy następuje największa poprawa, ponieważ w tym okresie dochodzi do intensywnej reorganizacji neuronalnej.
Rehabilitacja neurologiczna, która może obejmować fizjoterapię, terapię mowy, terapię zajęciową oraz wsparcie psychologiczne, jest kluczowa w maksymalnym wykorzystaniu potencjału regeneracyjnego mózgu. U niektórych pacjentów postęp może być widoczny jeszcze po 6-12 miesiącach od udaru, a w lżejszych przypadkach możliwa jest nawet pełna regeneracja. Niemniej jednak, u pacjentów z cięższymi udarami pewne deficyty neurologiczne mogą być trwałe, szczególnie w zakresie funkcji poznawczych, mowy, ruchu czy emocji.
W długoterminowej perspektywie mózg nadal może wykazywać pewną zdolność do adaptacji nawet po roku, jednak po tym czasie tempo regeneracji zwykle zwalnia. Długotrwała rehabilitacja, zdrowy tryb życia oraz kontrola czynników ryzyka (np. nadciśnienia, cukrzycy) są kluczowe dla zapobiegania kolejnym incydentom i dalszej poprawy jakości życia.