Rehabilitacja po udarze mózgu

Kilka słów na temat udaru mózgu

rodzaje udaru mózguUdar mózgu może wystąpić o osób w każdym wieku. Oczywiście w grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby starsze, jednak młody wiek nie gwarantuje poczucia bezpieczeństwa. Trzeba zaznaczyć, że udar stanowi realne zagrożenie życia. Może on wywołać również szereg dysfunkcji oraz niepełnosprawność. Faktem jest, że powrót do codziennego życia jest procesem długotrwałym i trudnym. Część funkcji neurologicznych można przywrócić za pomocą nowoczesnych technik rehabilitacji. Jest to obszar medycyny, który stale się rozwija.

Udar mózgu zwykle pojawia się nagle i niespodziewanie. Warto mieć świadomość, że liczy się każda sekunda. Im szybciej zostanie rozpoznany stan chorego, tym lepiej. Wraz z upływem czasu dochodzi do powstawania rozległych zmian w mózgu, siatkówce, czy też rdzeniu kręgowym. Pamiętajmy, że nie ma większego znaczenia, czy mamy do czynienia z udarem krwotocznym, czy niedokrwiennym.

Niestety w wielu przypadkach udar mózgu kończy się śmiercią. Są na niego narażone nie tylko osoby starsze, ale również młode. W grupie szczególnie zagrożonych znajdują się ci, którzy borykają się z chorobami serca oraz układu krwionośnego.

Nie każdy wie, że udar mózgu to druga najpowszechniejsza przyczyna zgonów. Trzeba również wiedzieć, że skala problemu stale wzrasta. Głównym winowajcą tego zjawiska jest niezdrowy styl życia. Udar to nic innego, jak gwałtowne uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, czyli mózgu, rdzenia kręgowego, czy też siatkówki. Najczęściej mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym (około 80% przypadków). Udar krwotoczny występuje znacznie rzadziej (około 20% przypadków) – zazwyczaj dochodzi do uszkodzenia naczynia, przez co krew wylewa się do mózgu lub przestrzeni podpajęczej.

Następstwem udaru mózgu nie zawsze jest zgon. Należy jednak mieć świadomość, że niesie on za sobą szereg poważnych zmian m.in. niedowład, zaburzenia funkcji poznawczych, problemy z utrzymaniem równowagi. Pojawiają się również różnego typu zaburzenia psychiczne, które często prowadzą do depresji i utraty motywacji. Znaczna część osób, która przebyła udar mózgu boryka się z trwałą niepełnosprawnością, co oznacza całkowitą lub częściową zależność od innych osób. Pacjent nie może powrócić do wcześniejszego trybu życia. Wysoki współczynnik umieralności sprawia, że niezwykle ważne jest działanie profilaktyczne. Dzięki niemu można zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Kluczowa jest kontrola ciśnienia tętniczego – szczególne zagrożenie stanowi nadciśnienie, które może doprowadzić zarówno do udaru krwotocznego, jak i niedokrwiennego. Ogromne znaczenie ma również zbilansowana dieta, czy też optymalna ilość aktywności fizycznej.

POBIERZ DARMOWY E-BOOK
“ZROZUMIEĆ UDAR”

Wierzymy, że wiedza oparta na doświadczeniach pacjentów z całego świata jest dla Ciebie bezcenna, jeżeli opiekujesz się bliską osobą po udarze.

Dlatego na stronie internetowej neuroaid.pl udostępniamy darmowy ebook “Zrozumieć udar mózgu”. Odpowiedz na pytania i pobierz ebook za darmo.

Pobierz e-book

Znaczenie rehabilitacji

Dlaczego rehabilitacja po udarze ma znaczenieRehabilitacja po udarze mózgu jest elementem obowiązkowym, który może pozytywnie wpłynąć na stan pacjenta. Bardzo często dochodzi do diametralnej zmiany sylwetki – połowa ciała objęta jest paraliżem, co uniemożliwia swobodne poruszanie się, czy też wykonywanie czynności dnia codziennego. Zazwyczaj mamy do czynienia ze zgięciem pobocznym tułowia, czy też skrzywieniem barku (w bok lub w dół).

Ponadto dochodzi do opadania ręki, a także nienaturalnego zaciskania pięści. Stopa może zostać wygięta ku dołowi.Oprócz tego pojawiają się trudności z komunikowaniem się, a nawet spożywaniem posiłków. Oczywistym jest, że początkowo pacjent wymaga całodobowej opieki. Wsparcie jest niezbędne nawet podczas wykonywania relatywnie prostych czynności, takich jak korzystanie z toalety, mycie, jedzenie, ubieranie się, czesanie włosów itd.

Rehabilitacja jest jedyną szansą na to, aby poprawić jakość życia. Im większe zaangażowanie pacjenta, tym lepsze efekty. Należy jednak mieć świadomość, że w większości przypadków ćwiczenia mają charakter ciągły – nierzadko są one konieczne do końca życia. Dzięki nim osoba, która przebyła udar mózgu może odzyskać względną samodzielność.

Niezwykle ważne jest to, aby rehabilitacja po udarze mózgu rozpoczęła się już od pierwszej doby hospitalizacji. W tym przypadku im wcześniej, tym lepiej. Oczywiście odbywa się ona pod okiem specjalisty, który posiada niezbędne kompetencje oraz doświadczenie. Każdy przypadek jest zupełnie inny, a więc wymaga indywidualnego podejścia.

Przebieg rehabilitacji

Nie można jednoznacznie określić, jak przebiega rehabilitacja po udarze mózgu, gdyż wszystko zależy od stanu pacjenta, a także odnotowywanych postępów. Jak już wspomniano, powinna ona rozpocząć się pierwszego dnia hospitalizacji. Pomaga ona nie tylko w stopniowym powrocie do zdrowia, ale również zmniejsza prawdopodobieństwo powtórnego wystąpienia udaru. Właśnie dlatego nie można z niej zrezygnować. Rehabilitacja ma charakter etapowy, a jej przebieg ustala specjalista. Znacznie łatwiej jest realizować ćwiczenia z osobą, która nie ma problemów ze zrozumieniem słów, czy też wydawanych poleceń. Niestety bywa również tak, że pacjent częściowo traci świadomość, a komunikacja jest znacząco utrudniona.

Rehabilitacja w szpitalu zazwyczaj trwa przez 3-4 tygodnie, jednak w przypadku ciężkiego udaru czas hospitalizacji może się wydłużyć. Głównym celem jest to, aby przywrócić sprawność niewładnej części ciała. W początkowym okresie pacjent nie może samodzielnie wstawać, a większość czasu spędza w pozycji leżącej. Istotne jest to, aby nie dopuścić do powstania odleżyn. Niezbędne jest więc przekręcanie chorego. Kolejnym etapem jest rehabilitacja funkcjonalna, która zazwyczaj trwa od roku do dwóch lat. To różnego typu ćwiczenia, które mają przygotować pacjenta do odzyskania niezależności. Techniki terapeutyczne dopasowywane są do stopnia niepełnosprawności. Czas adaptacji może trwać nawet do pięciu lat. W przypadku młodych osób istnieje większa szansa na odzyskanie pełnej sprawności. W niektórych przypadkach ćwiczenia rehabilitacyjne powinny być systematycznie powtarzane już do końca życia. Zwykle dotyczy to osób starszych o wysokim stopniu niepełnosprawności.

Ćwiczenia ruchowe

W skład rehabilitacji po udarze mózgu wchodzą ćwiczenia ruchowe. Jak można się domyślić ich głównym celem jest odzyskanie sprawności fizycznej. Udar wywołuje szereg zmian w sylwetce, co przekłada się na niepełnosprawność. Większość pacjentów pragnie odzyskać sprawność kończyn, a w szczególności dłoni. Statystyki dowodzą, że w wielu przypadkach kończy się to powodzeniem. Podstawę stanowi kinezyterapia, czyli ogólne ćwiczenia ruchowe, które są dostosowywane do potrzeb pacjenta.

Wyróżnia się ćwiczenia:

  • czynne

  • bierne

  • czynno-bierne

  • samowspomagane

  • izometryczne

  • synergiczne

  • w odciążeniu

  • oddechowe

Na specjalną uwagę zasługuje rehabilitacja ręki, dzięki której możliwe jest odzyskanie kontroli nad chwytem. Pierwszym krokiem jest jednak wznowienie ruchów w barku oraz łokciu. Bez wzmocnienia porażonych mięśni nie można przejść do ćwiczeń dłoni. Pacjent musi odzyskać zdolność m.in. podpierania się, wznoszenia, utrzymywania pozycji. Oznacza to, że usprawnienie dłoni jest równoznaczne z usprawnieniem całej kończyny.

Do przykładowych ćwiczeń ręki można zaliczyć np.:

  • rozkładanie i łączenie palców

  • zginanie oraz prostowanie łokcia

  • poruszanie nadgarstkiem

  • chwytanie wyznaczonych elementów opuszkami palców

  • podnoszenie ręki ponad powierzchnię blatu

  • toczenie przedmiotu po powierzchni stołu

Podstawowe metody rehabilitacji

Podczas rehabilitacji ruchowej wykorzystuje się trzy podstawowe metody, które wyróżniają się wysoką skutecznością. Oczywiście każda technika jest w rzetelny sposób dopasowywana do potrzeb oraz predyspozycji pacjenta.

Metoda Brunnstrom

Wyróżnia się tutaj sześć stopni zdrowienia. Pierwszym etapem jest wyzwolenie napięcia zginacza. Następnie przechodzi się do wzmocnienia aktywności palców. Podczas ćwiczeń pobudza się ich prostowniki. Następny poziomem jest ich rozciąganie poprzez zginanie. Czwartym etapem zdrowienia jest nawrócenie przedramienia. Jednocześnie dąży się do zabezpieczenia wyprostu kciuku. Opuszki palców pacjenta dotykają dłoni terapeuty. Piąty etap zakłada zginanie ramienia pod kątem prostym, a końcowym wzmocnienie prostowników palców.

Metoda Bobath

Obejmuje ona ćwiczenie całej kończyny. Terapeuta nie skupia się więc wyłącznie na dłoni, czy też palcach. Niezwykle istotna jest stabilizacja stawu barkowego,która stanowi przygotowanie do odzyskania sprawności kończyny. Szczególnie ważne jest także prawidłowe ustawienie łokcia oraz ręki. Efektem terapii jest obniżenie napięcia mięśniowego. Stymuluje się także reakcje ochronne, czyli np. podparcia.

Metoda PNF

Opiera się ona na wzorcach ruchowych. Torowanie mięśniowo-ruchowe ułatwia przywrócenie utraconych funkcji. W ten sposób można ćwiczyć nie tylko ruch, ale również funkcje prymarne, czy też mięśnie mimiczne. Technika ta stosowana jest także do treningów oddechu.

Ćwiczenie funkcji poznawczych

U wielu osób, które przebyły udar mózgu niezbędne jest ćwiczenie funkcji poznawczych. Rehabilitacja po udarze mózgu dotyczy przede wszystkim komunikacji, a więc mowy, czy też kojarzenia faktów. Niezbędne jest ćwiczenie pamięci oraz sprawności umysłu. Mózg potrzebuje do efektywnej pracy ciągłej stymulacji. Ćwiczenia funkcji poznawczych dobierane są na podstawie zaleceń neurologa, czy też logopedy. Nierzadko potrzebna jest również opinia psychologa.

Kluczowy wpływ na przebieg terapii ma dynamika procesu chorobowego. Trzeba pamiętać, że nie może ona zostać rozpoczęta przed ustabilizowaniem ogólnego stanu chorego. W przypadku zaburzeń świadomości nie ma możliwości wdrożenia opisywanych ćwiczeń, gdyż nie przyniosą one oczekiwanych rezultatów. Nie bez znaczenia jest również motywacja posiadana przez pacjenta. Powinien on wykazywać chęć współpracy, gdyż tylko wtedy otrzymuje się najlepsze rezultaty terapii.

Terapia zajęciowa

Terapia zajęciowa może stanowić uzupełnienie rehabilitacji po udarze. Zazwyczaj jest ona przeprowadzana na końcowym etapie. Pacjent jest w sposób kompleksowy przygotowywany do powrotu do codziennego życia. Nie zawsze możliwe jest wyeliminowanie dysfunkcji ruchowych. W wielu przypadkach możliwe jest odzyskanie jedynie częściowej sprawności. Pomimo tego pacjent powinien nauczyć się wykonywania czynności dnia codziennego. Sprawi to, że będzie on miał poczucie odzyskania częściowej niezależności. Pozytywnie wpłynie to na jego stan psychiczny. Wiele osób po udarze mózgu czuje się źle z koniecznością korzystania z pomocy bliskich.

Podczas terapii zajęciowej pacjent może przyswoić umiejętności niezbędne do tego, aby m.in. utrzymać optymalny poziom higieny, spożywać posiłki, wykonywać drobne prace domowe. Wraz z upływem czasu możliwości osoby po udarze zwykle się zwiększają, a dysfunkcje przestają być przeszkodą do samodzielnej egzystencji.

POBIERZ DARMOWY E-BOOK
“ZROZUMIEĆ UDAR”

Wierzymy, że wiedza oparta na doświadczeniach pacjentów z całego świata jest dla Ciebie bezcenna, jeżeli opiekujesz się bliską osobą po udarze.

Dlatego na stronie internetowej neuroaid.pl udostępniamy darmowy ebook “Zrozumieć udar mózgu”. Odpowiedz na pytania i pobierz ebook za darmo.

Pobierz e-book

Rehabilitacja po udarze – dlaczego jest tak ważna?

Rehabilitacja po udarze mózgu jest obowiązkowa, jeżeli osoba chora ma odzyskać sprawność. Warto przy tym pamiętać, że także lekki udar powoduje obumarcie wielu komórek w mózgu, a tym samym jego uszkodzenie. Dlatego nawet w takiej sytuacji rehabilitacja okazuje się niezbędna i pozytywnie wpływa na stan zdrowia.

Konsekwencje udaru zależą w dużym stopniu od tego, jaki rejon mózgu został nim objęty i jakie funkcje ta część mózgu kontroluje. Niestety, ale często w wyniku udaru dochodzi do poważnych zmian. W wielu wypadkach pojawia się paraliż jednej strony ciała, co uniemożliwia swobodne poruszane się oraz wykonywanie podstawowych czynności dnia codziennego. Oprócz tego mogą wystąpić trudności z komunikowaniem się z otoczeniem, problemy zarówno z pisaniem czy mówieniem, jak i rozumieniem słów wypowiadanych przez innych. Nierzadkie są także luki w pamięci.

Dzieje się tak, ponieważ komórki pozbawione tlenu szybko umierają. Na szczęście można wykorzystać naturalną zdolność adaptacyjną mózgu, dzięki czemu zdrowe komórki przejmują funkcje tych martwych. Potrzebna jest jednak ich odpowiednia stymulacja, i to właśnie rola rehabilitacji poudarowej. Mówiąc wprost – rehabilitacja okazuje się jedyną szansą na to, aby poprawić jakość życia. Oczywiście im większe zaangażowanie pacjenta, tym lepsze efekty. Należy jednocześnie mieć świadomość, że w wielu przypadkach ćwiczenia mają charakter ciągły i są konieczne do końca życia. Natomiast to dzięki nim osoba, która przebyła udar mózgu, może odzyskać względną samodzielność, a czasami nawet dojść do pełnej sprawności.

Rehabilitacja po udarze – okres szpitalny

Pierwsze godziny i pierwsze dni po udarze mózgu okazują się kluczowe w kontekście dochodzenia do zdrowia i pełnej sprawności. W związku z tym nigdy nie należy zwlekać z wezwaniem pogotowia ratunkowego. Chory musi jak najszybciej trafić do szpitala. Ustabilizowanie stanu to w zasadzie początek rehabilitacji poudarowej. Dlatego z reguły już od pierwszej doby hospitalizacji zaczyna się proces rekonwalescencji. W tym przypadku im wcześniej, tym lepiej. Oczywiście rehabilitacja po udarze mózgu odbywa się pod okiem specjalisty, który ma niezbędne kompetencje oraz doświadczenie. Każdy przypadek jest zupełnie inny, a więc wymaga indywidualnego podejścia.

Pierwszy etap rehabilitacji w szpitalu polega przede wszystkim na ćwiczeniach oddechowych oraz ćwiczeniach rąk i nóg. Dzięki temu stymuluje się krążenie i zapobiega zakrzepom czy zapaleniu płuc. Odpowiednia zmiana pozycji leżącej jest także ważna w kontekście profilaktyki przeciwodleżynowej. Wszystkie te zabiegi mają na celu przeciwdziałanie skutkom unieruchomienia, a tym samym zmniejszają poziom istniejących dysfunkcji. Dzięki prawidłowemu ułożeniu osoby dotkniętej udarem nie dochodzi do bolesnych przykurczów mięśni. W ramach fizjoterapii pierwsze ćwiczenia przeprowadza się w pozycji leżącej, potem pacjent jest sadzany. Kolejny krok to pionizacja, a następnie próba chodzenia. Jednocześnie podejmuje się terapię logopedyczną i neuropsychologiczną, jeżeli osoba chora ma problemy komunikacyjne.

Systematyczne powtarzanie ćwiczeń odpowiednio stymuluje zdrowe komórki nerwowe i pozwala tworzyć nowe połączenia. W ten sposób można stopniowo przywracać utracone funkcje. Oczywiście na efekty trzeba trochę poczekać, ale sumienna współpraca z fizjoterapeutą jest niezbędna, aby one nadeszły.

Rehabilitacja po udarze – wczesny etap poszpitalny

Pierwsza kwestia, o którą zazwyczaj muszą zadbać najbliżsi chorego, to niezgoda na jego przewiezienie do domu. Po wypisie ze szpitala pacjent powinien od razu trafić na rehabilitację poudarową. Niestety, zaledwie co trzecia osoba po udarze ma to szczęście. Bez wątpienia w uprzywilejowanej sytuacji są ci, którzy przez pogotowie zabierani są do szpitala z oddziałem udarowym i rehabilitacyjnym, ponieważ wszystkie procedury zostają zachowane. Pacjentem od początku opiekuje się wykwalifikowany zespół rehabilitacyjny, który składa się z neurologa, neuropsychologa, fizjoterapeuty, logopedy oraz terapeuty zajęciowego. Gorzej, gdy blisko miejsca zamieszkania takich oddziałów szpitalnych nie ma (a tak bywa w wielu przypadkach). Dlatego lepiej trzymać rękę na pulsie i nie dopuszczać do tego, żeby pacjent został przewieziony ze szpitala do domu – bezczynne leżenie w łóżku nikogo po udarze na nogi nie postawi! Wyłącznie sprawnie przeprowadzona rehabilitacja poudarowa daje szansę na przywrócenie utraconych funkcji.

Warto jednak podkreślić, że rehabilitacja po udarze w domu ma sens wyłącznie wtedy, gdy deficyty neurologiczne są niewielkie. Należy jednak znaleźć odpowiednich rehabilitantów, którzy w sposób profesjonalny zajmą się chorą osobą. W razie poważnych ubytków neurologicznych i znacznej niepełnosprawności jedynym sensownym rozwiązaniem okazuje się rehabilitacja poudarowa w specjalistycznym ośrodku.

Co ważne, liczy się czas. Problem jest oczywiście ze znalezieniem placówki z kontraktem z NFZ, w której można natychmiast poddać się rehabilitacji poudarowej. Czas oczekiwania wynosi zazwyczaj kilka miesięcy, a to jak wyrok na osobie dotkniętej udarem. Dlatego wiele osób decyduje się na odpłatną rehabilitację, przynajmniej w tym pierwszym, kluczowym okresie.

Rehabilitacja po udarze – jak długo trwa?

Każdy przypadek jest inny. Jednak to okres do mniej więcej sześciu miesięcy po wystąpieniu urazu uważa się za najbardziej efektywny. Ma to ścisły związek z tak zwaną pourazową plastycznością mózgu. Wtedy to mózg wykazuje największą podatność na odzyskiwanie utraconych funkcji, a to dzięki tworzeniu nowych połączeń komórkowych.

W tym czasie warto zatem zastosować NeuroAiD™, ponieważ ten środek zawiera naturalne, aktywne składniki wspierające proces przywracania funkcji neurologicznych, i to zarówno po udarze mózgu, jak i różnego typu urazach mózgowo-czaszkowych.

Kontynuowanie samej rehabilitacji zależy od stanu chorego. Przyjmuje się, że powinna trwać, o ile jeszcze widać jakiekolwiek postępy oraz korzyści dla pacjenta. Dlatego nawet po tym półrocznym okresie nie należy jej zaniedbywać. Ważne jedynie, aby wszelkie działania były zawsze dobrze ukierunkowane, odpowiednio intensywne oraz prowadzone przez specjalistów. Tylko dzięki temu nie dopuszcza się do pojawienia błędów, które mogą utrudnić, opóźnić, a nawet uniemożliwić powrót do zdrowia i pełnej sprawności.

Rehabilitacja po udarze – na jakie efekty można liczyć?

Sukces rehabilitacji zależy tak naprawdę od kilku czynników. To przede wszystkim:

  • Stopień deficytów neurologicznych
  • Poziom niepełnosprawności
  • Szybkość podjętych działań rehabilitacyjnych
  • Odpowiednie działania terapeutyczne dopasowane do stanu osoby chorej
  • Motywacja i zaangażowanie pacjenta

Znaczenie ma także zaangażowanie bliskich – ich determinacja i pomoc, szczególnie gdy osoba po udarze ciężko znosi swoje ograniczenia ruchowe lub problemy z pamięcią czy komunikacją.

Warto pamiętać, że rehabilitacja po udarze mózgu ma zawsze na celu w maksymalnym stopniu odbudowanie utraconych funkcji. Odsyłamy do naszej Bazy Wiedzy, aby dowiedzieć się więcej na temat udaru mózgu i poznać np. podstawowe zasady postepowania z chorym po udarze mózgu.

Rehabilitacja po udarze – jakich błędów unikać?

Podstawowym błędem jest oczywiście zbyt późne rozpoczęcie rehabilitacji od wystąpienia incydentu udarowego. Jeszcze gorzej, gdy w ogóle zaniecha się jakichkolwiek działań. Takie postępowanie jest jak wyrok, ponieważ w sposób nieodwracalny odbiera się osobie chorej szansę na przynajmniej częściowe odzyskanie utraconej sprawności. Konsekwencje tego nie dotyczą wyłącznie pogorszenia jakości życia, ale to również wyraźny wzrost ryzyka szybkiej śmierci. Trwałe unieruchomienie powoduje bolesne przykurcze i odleżyny. Jednocześnie łatwo dochodzi do szeregu niebezpiecznych powikłań, w tym zatorowości płucnej, zapalenia płuc czy zakrzepicy żylnej. To realne czynniki skutkujące zgonem w przypadku dodatkowego osłabienia poudarowego.

Warto też zdać sobie sprawę, że ciężki stan i brak perspektyw na poprawę często prowadzi do rozwoju stanów depresyjnych oraz pojawienia się prób samobójczych.

Kolejnym błędem okazuje się także korzystanie z pomocy osób niewykwalifikowanych. Niepoprawnie przeprowadzana rehabilitacja poudarowa nie przynosi spodziewanych efektów, a może wręcz zaszkodzić. Kwestie neurologiczne czy logopedyczne wymagają specjalistycznej wiedzy, a ponadto konieczne jest doświadczenie w pomaganiu osobom po udarze.

POBIERZ DARMOWY E-BOOK
“ZROZUMIEĆ UDAR”

Wierzymy, że wiedza oparta na doświadczeniach pacjentów z całego świata jest dla Ciebie bezcenna, jeżeli opiekujesz się bliską osobą po udarze.

Dlatego na stronie internetowej neuroaid.pl udostępniamy darmowy ebook “Zrozumieć udar mózgu”. Odpowiedz na pytania i pobierz ebook za darmo.

Pobierz e-book