Zespół zamknięcia, zwany także syndromem locked-in, to stan, w którym osoba traci zdolność do poruszania większością ciała, ale zachowuje pełną świadomość i zdolność myślenia. Choć ciało jest „uwięzione”, umysł pozostaje w pełni sprawny. Zespół ten dotyka zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych, co oznacza, że wiek nie ma tutaj aż takiego znaczenia. Do zespołu zamknięcia dochodzi z różnych przyczyn, a najczęściej są to:

  • udar mózgu, szczególnie w rejonie pnia mózgu, który odpowiada za podstawowe funkcje życiowe,
  • urazy mózgu na skutek wypadków,
  • choroby neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane czy ALS (stwardnienie zanikowe boczne),
  • guzy mózgu i inne choroby nowotworowe wpływające na struktury układu nerwowego.

Jak to jest mieć zespół zamknięcia?

Osoba z zespołem zamknięcia jest w pełni świadoma tego, co się dzieje wokół niej, ale nie może tego zakomunikować. Może mieć możliwość poruszania oczami lub powiekami, co często staje się jedynym sposobem komunikacji z otoczeniem. To wyjątkowo trudna sytuacja, ponieważ pacjent czuje frustrację i lęk związany z niemożnością porozumiewania się w sposób werbalny czy poprzez ruchy ciała.

Dla wielu osób naturalne pytanie brzmi: „Czy osoba z zespołem zamknięcia może płakać?” Odpowiedź brzmi: tak, ponieważ emocje i funkcje podstawowych mięśni twarzy mogą pozostać nienaruszone. Często jednak te reakcje są subtelne, co utrudnia odczytanie ich przez otoczenie.

Z jakim układem w organizmie człowieka związany jest zespół zamknięcia?

Zespół zamknięcia jest bezpośrednio związany z układem nerwowym, a dokładniej z uszkodzeniem pnia mózgu. Pień mózgu pełni kluczową rolę w przekazywaniu sygnałów między mózgiem a resztą ciała, a jego uszkodzenie uniemożliwia przekazywanie tych sygnałów, co prowadzi do paraliżu. Mimo że mózg jest świadomy, ciało nie reaguje na jego polecenia, co powoduje stan „zamknięcia”.

Jak komunikować się z osobą z zespołem zamknięcia?

Komunikacja z osobą dotkniętą zespołem zamknięcia opiera się głównie na ruchach oczu lub powiek. Wiele osób zastanawia się “Jak komunikować się z osobą z zespołem zamknięcia?” Istnieje kilka metod, które mogą ułatwić porozumienie:

  1. Ruchy oczu: Najczęściej stosowaną metodą jest umówienie się na konkretne sygnały. Na przykład jedno mrugnięcie może oznaczać „tak”, a dwa mrugnięcia „nie”.
  2. Tablice literowe: Używa się specjalnych tablic, na których osoba śledzi wzrokiem litery lub słowa, umożliwiając składanie prostych komunikatów.
  3. Technologie wspomagające: Istnieją już nowoczesne urządzenia, które śledzą ruchy oczu i przekształcają je w tekst lub mowę syntetyczną, co znacząco ułatwia komunikację.

Zespół zamknięcia po udarze – co dalej?

Zespół zamknięcia po udarze to jeden z najczęstszych scenariuszy wystąpienia tego syndromu. Po udarze, szczególnie w rejonie pnia mózgu, pacjenci mogą nagle stracić zdolność poruszania się, choć pozostają świadomi. Dla takich osób ważna jest rehabilitacja i wsparcie psychiczne, które pomagają przystosować się do nowej rzeczywistości. Chociaż możliwości poprawy stanu zdrowia są ograniczone, niektóre osoby mogą z czasem odzyskać częściową mobilność lub inne formy komunikacji.