Ryzyko nowotworu czy zawału serca jest duże, ale warto sobie uświadomić, że trzecią przyczyną umieralności w naszym kraju okazuje się udar mózgu. Ci, którym udaje się przeżyć mają natomiast duże problemy w dojściu do pełnej sprawności. W tym przypadku szczególnej mocy nabiera powiedzenie, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Sprawdźmy więc, co sprzyja udarowi mózgu i w jaki sposób szybko go rozpoznać wykonując prosty test F.A.S.T
Zagrożenie udarem mózgu dotyczy każdego
Szanse uniknięcia udaru raczej ciężko ocenić i to nawet wtedy, kiedy dokładnie pozna się przyczyny udaru mózgu. Jednak dużo łatwiej oszacować poziom zagrożenia na podstawie konkretnego stylu życia. Ogromne znaczenie ma również systematyczna kontrola stanu zdrowia oraz podejmowanie działań profilaktycznych.
Jeżeli przyjrzy się statystykom medycznym, to wynika z nich, że większość przypadków udaru mózgu ma swoje źródło w zaniedbaniach związanych z wysokim ciśnieniem tętniczym. W zasadzie nadciśnienie można uznać za główny czynnik ryzyka, ponieważ stale utrzymujące się ciśnienie na poziomie powyżej 140/90 mm Hg oznacza aż sześciokrotnie większe zagrożenie wystąpienia udaru mózgu.
Warto jednocześnie pamiętać, że najbardziej ryzykują osoby z nadciśnieniem, które jednocześnie nałogowo palą papierosy – prawdopodobieństwo udaru mózgu u palacza z nadciśnieniem jest 5 razy wyższe w porównaniu do palaczy bez nadciśnienia oraz aż 20 razy wyższe w stosunku do osób niepalących i z prawidłowym poziomem ciśnienia. Różnica jest naprawdę duża i na pewno nie warto pocieszać się, że to jedynie statystyka. Palenie papierosów nie tylko podnosi ryzyko udaru mózgu, ale również obniża wiek jego pojawienia się. Problem wynika z negatywnego wpływu papierosów na organizm człowieka. Systematyczne palenie powoduje zwiększenie krzepliwości krwi. Jednocześnie obkurczają się naczynia krwionośne i dochodzi do uszkodzenia ich ścianek.
W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się również osoby chorujące na cukrzycę i narzekające na schorzenia serca.
Nie wiesz, czy to udar mózgu? Wykonaj test F.A.S.T
W przypadku udaru mózgu czas odgrywa decydującą rolę, a szybkie rozpoznanie objawów może uratować życie i ograniczyć poważne konsekwencje zdrowotne. Istnieje prosty sposób na wczesne wykrycie udaru, znany jako test F.A.S.T, czyli Face (twarz), Arm (ręka), Speech (mowa), Time (czas). Polega on na obserwacji kilku kluczowych symptomów: czy opada kącik ust (Face), czy jedna z rąk opada (Arm), czy mowa staje się bełkotliwa lub niezrozumiała (Speech). Jeśli zauważysz choć jeden z tych objawów, natychmiast dzwoń po pomoc medyczną, gdyż czas (Time) jest tutaj najważniejszy.
Oprócz testu F.A.S.T., warto zwrócić uwagę na inne metody wczesnego wykrywania udaru. Na co jeszcze musimy zwrócić uwagę?
- monitorowanie nagłych zawrotów głowy,
- problemów z widzeniem,
- silnego bólu głowy bez wyraźnej przyczyny
- trudności z chodzeniem i utrzymaniem równowagi
- ciśnienie
Powyższe objawy również mogą wskazywać na nadchodzący lub trwający udar. Pamiętajmy, że w przypadku udaru każda minuta jest na wagę złota, dlatego nie czekaj do ostatniej chwili i wezwij pogotowie.
Test F.A.S.T krok po kroku
F – Face (twarz): Poproś osobę, aby się uśmiechnęła. Zwróć uwagę, czy jeden z kącików ust opada.
Dlaczego wykonujemy ten test: Udar może uszkodzić nerwy kontrolujące mięśnie twarzy, co prowadzi do ich osłabienia lub paraliżu. Opadający kącik ust jest jednym z najczęstszych i najłatwiej zauważalnych objawów udaru.
A – Arm (ręka): Poleć osobie, aby uniosła obie ręce na wysokość ramion i utrzymała je w tej pozycji przez około 10 sekund.
Dlaczego wykonujemy ten test: Udar może prowadzić do osłabienia lub paraliżu jednej strony ciała poprzez uszkodzenie części mózgu odpowiedzialnej za kontrolę ruchów. Jeśli jedna ręka zaczyna opadać, może to świadczyć o tym, że doszło do uszkodzenia mózgu wpływającego na kontrolę mięśniową tej ręki.
S – Speech (mowa): Poproś osobę o wypowiedzenie prostego zdania, na przykład: „Mieszkam w Warszawie”. Zwróć uwagę, czy osoba mówi wyraźnie i płynnie.
Dlaczego wykonujemy ten test: Udar może uszkodzić obszary mózgu odpowiedzialne za tworzenie i rozumienie mowy. Problemy z mową mogą objawiać się bełkotem, trudnościami w znalezieniu odpowiednich słów lub niezdolnością do zrozumienia prostych zdań.
T – Time (czas): Jeśli zauważysz choć jeden z powyższych objawów, natychmiast dzwoń po pomoc medyczną. Czas jest kluczowy w przypadku udaru.
Podstawowe przyczyny udaru mózgu
Choroba może oczywiście przytrafić się każdemu, ale niektóre zachowania, predyspozycje oraz stany chorobowe znacznie podnoszą poziom ryzyka. Zobaczmy, co sprzyja udarowi mózgu.
- Zaawansowany wiek
Kiedyś nawet uważano, że udar mózgu dotyczy wyłączne osób w podeszłym wieku, ale niestety ta granica wiekowa mocno się obniżyła. Coraz częściej udar mózgu dotyka ludzi młodych, którzy jeszcze nie ukończyli 40. roku życia.
- Predyspozycje genetyczne
Uważać powinni ci, u których w rodzinie występowały już udary. Rozsądne będzie regularne badanie ciśnienia tętniczego oraz poziomu trójglicerydów.
- Nadciśnienie tętnicze
Bardzo niebezpieczne są zwłaszcza nagłe skoki ciśnienia, ale również nieustannie podwyższony jego poziom.
- Kardiomiopatia lub zaburzenia rytmu serca
W grupie szczególnie zagrożonej udarem mózgu są też osoby mające problemy z prawidłową pracą serca, w tym ze źle funkcjonującymi zastawkami.
- Problemy z krwią i naczyniami krwionośnymi
Ryzyko wzrasta przy zwiększonej krzepliwości krwi. Równie niebezpieczna jest podwyższona jej lepkość, która zdarza się np. przy odwodnieniu organizmu. Udar mózgu może też pojawić się przy tętniakach tętnic mózgowych oraz zapaleniu naczyń krwionośnych, kiedy skrzep oderwany z żylaka zaczopuje naczynia mózgowe.
- Cukrzyca i podwyższony poziom trójglicerydów we krwi
- Nałogi – palenie papierosów i nadużywanie alkoholu
Warto pamiętać, że małe ilości alkoholu nawet zmniejszają ryzyko chorób krążenia, jednak więcej niż 3 jednostki dziennie działają już negatywnie na organizm. Jedna jednostka to lampka wina czy kieliszek wódki, ale już duży kufel piwa 0,5 l oznacza 2 jednostki.
- Nadużywanie niektórych leków
Coraz częściej słychać o przypadkach udaru mózgu u osób ostro ćwiczących na siłowni nad poprawą swojej sylwetki, a może to wynikać ze stosowania dużych ilości sterydów i anabolików. Oczywiście udarom sprzyjają również tak modne w ostatnim czasie dopalacze, a także kokaina czy amfetamina. Ostrożność powinny też zachować panie przy zażywaniu doustnych środków antykoncepcyjnych, szczególnie gdy jednocześnie cierpią z powodu uporczywych migren.
- Siedzący tryb życia
Ruch jest jednym z najważniejszych czynników profilaktycznych i to nie tylko w przypadku udaru mózgu. Codzienna dawka aktywności fizycznej mobilizuje komórki układu immunologicznego i sprawia, że cały organizm lepiej funkcjonuje. Łatwiej także utrzymać odpowiednią wagę ciała, co również jest wyjątkowo ważne z punktu widzenia zapobiegania udarowi mózgu.