Udar mózgu wymaga praktycznie natychmiastowej interwencji medycznej. Nawet podejrzenia udaru nie należy bagatelizować. Szybkość reakcji ma kluczowe znaczenie w kontekście długości oraz efektywności leczenia. Równie istotne jest to, jakie naczynie zostało uszkodzone i jaki obszar został objęty zmianami udarowymi.

 

Udar mózgu – pierwsza pomoc dla udarowców

 

Warto pamiętać, że udar jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Zdarza się czasami, że nie daje wyjątkowo mocno nasilonych objawów albo te mijają samoistnie po jakimś czasie. Nie oznacza to, że można ten fakt lekceważyć. Przemijający atak niedokrwienny w 80% przypadków trwa zaledwie kilkanaście minut i tylko czasami objawy występują przez kilka godzin. Jednak najczęściej jest to zwiastun udaru mózgu, który może się pojawić w ciągu kilku dni. Właśnie dlatego nie należy pomijać konsultacji ze specjalistą. Osoby z podejrzeniem udaru mózgu albo nawet z przemijającym atakiem niedokrwiennym powinny jak najszybciej trafić na oddział udarowy. Pierwsza pomoc przy udarze mózgu polega zatem na niezwłocznym wezwaniu pogotowia ratunkowego. I podkreślmy to jeszcze raz – nawet, kiedy niepokojące objawy mijają.

 

Skuteczne wczesne leczenie udaru mózgu

 

Szybkość reakcji na udar mózgu okazuje się niezwykle ważna, co wynika z wyjątkowego uwrażliwienia komórek mózgu na niedotlenienie. Wystarczą zaledwie 3-4 minuty, aby zaczęły obumierać. Szanse na efektywną terapię poudarową znacznie maleją, kiedy leczenie jest wdrożone później niż 3 godziny od początku udaru. Bardzo ważna okazuje się diagnostyka. To nie tylko kwestia samych objawów, ale także badania obrazowe. Dzięki tomografii komputerowej można ustalić charakter udaru, co jest istotne dla wyboru metody leczenia. Poza tym badania obrazowe służą ocenie stanu – pokazują, czy u osoby chorej nie doszło do niebezpiecznych zmian, jak obrzęk mózgu. W obrazie tomografii najczęściej nie widać typowych zmian dla udaru niedokrwiennego w ciągu pierwszych 6 godzin od udaru. Jeżeli są jednak widoczne, to uwidaczniają się w niewielkim obrzęku oraz zatarciu granicy pomiędzy białą i szarą substancją mózgu. Z kolei udar krwotoczny daje obraz wyraźnego ogniska o wysokim pochłanianiu promieniowania. Dopiero jednak po kilku dniach dokładnie można zobaczyć skalę zniszczenia mózgu.

W szpitalu wykonuje się także szereg innych badań, które mają na celu zarówno szukanie przyczyn udaru, jak i monitorowanie stanu chorego. Przede wszystkim jest to USG tętnic szyjnych i arteriografia tętnic mózgowych. Ponadto badanie krwi, OB., a także ocena układu krzepnięcia. Przeprowadza się również badania kardiologiczne, w tym całodobowe badanie holterowskie, echokardiografię i EKG. Bada się też gospodarkę węglowodanową, wykonuje ocenę jonogramu, lipidogram oraz saturację.

Szczegółowe badania to jedno, ale wczesne leczenie udaru polega również na podaniu już na samym początku płynów, aby nawodnić pacjenta oraz tlenu przez maseczkę. Czasami niezbędna okazuje się podłączenie osoby chorej do respiratora. W przypadku udaru niedokrwiennego pacjent otrzymuje też natychmiast alteplazę, a więc aktywator plazminogenu, chyba że od początku udaru minęło kilka godzin – w takiej sytuacji podaje się aspirynę i heparynę. Udar krwotoczny oznacza zaś konieczność natychmiastowego przeprowadzenia zabiegu wewnątrznaczyniowego.

Dalsze leczenie po udarze mózgu

 

Stabilny stan pacjenta oznacza, że leczenie poudarowe zostaje rozszerzone o odpowiednią rehabilitację po udarze mózgu oraz postępowanie przeciwodleżynowe. Szczególnie osoby podłączone do respiratora wymagają biernych ruchów, co ma na celu zapobieganie nie tylko odleżynom, ale także powstawaniu przykurczów. Jednocześnie aktywuje się mięśnie. Wszystkie ćwiczenia dostosowuje się indywidualnie do stanu chorego. Jednak zabiegi rehabilitacyjne i fizjoterapeutyczne są po prostu niezbędne, aby jak najbardziej usprawnić pacjenta. W związku z tym, że w wielu przypadkach dochodzi też do upośledzenia mowy, to koniecznością stają się zajęcia z logopedą.

Leczenie po udarze mózgu oczywiście nie ogranicza się do okresu szpitalnego na oddziale udarowym. Wiele zależy od stanu chorego, jednak zazwyczaj kontynuuje się rehabilitację na oddziale specjalistycznym. Podstawę stanowią różnego typu terapie zajęciowe oraz nauka samodzielnego egzystowania. Coraz częściej docenia się także rolę psychoterapii, również, jako formę zapobiegania depresji. Warto sobie uświadomić, że przewlekle unieruchomienie, brak samodzielności oraz zupełna zmiana dotychczasowego stylu życia bardzo często skutkuje naprawdę głęboką depresją, a to ma negatywny wpływ na proces leczenia.

Osobną kwestią jest ogromna rola rodziny w dochodzeniu chorego do zdrowia po udarze. To duże obciążenie dla najbliższych, szczególnie gdy jest mocno utrudniony kontakt z chorym z powodu afazji albo stopień niesamodzielności okazuje się bardzo wysoki. Potrzeba naprawdę wielkiej cierpliwości, wyrozumiałości i po prostu empatii. Jednocześnie to właśnie najbliżsi powinni mobilizować chorego do ćwiczeń i podnosić go na duchu. Z punktu widzenia udarowca takie wsparcie jest nieocenione. Nie można też zapominać o właściwej diecie czy rezygnacji z palenia papierosów. Kluczowe jest przecież usunięcie przyczyn udaru mózgu, a najczęściej jest to nadciśnienie, nadwaga czy za wysoki poziom cholesterolu.