Udar niedokrwienny a udar krwotoczny – który jest gorszy?

Udar mózgu to jedna z najpoważniejszych chorób naczyniowych, prowadząca do trwałego uszkodzenia tkanki nerwowej. To schorzenie, zwane również apopleksją lub zawałem mózgu, jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów i głównym powodem niepełnosprawności u osób powyżej 40. roku życia. W Polsce w zasadzie co 8 minut ktoś doznaje udaru mózgu.

W zależności od mechanizmu powstawania wyróżniamy dwa główne typy udaru:

• udar niedokrwienny, czyli zawał mózgu,
• udar krwotoczny, nazywany także wylewem krwi do mózgu.

Oba rodzaje mają różne przyczyny, rokowania i konsekwencje dla zdrowia pacjenta. Udar mózgu uznaje się za jeden z największych problemów medycznych naszych czasów. Problemu nie da się zbagatelizować, natomiast ogólny poziom wiedzy na ten temat nadal pozostawia wiele do życzenia.

Udar niedokrwienny a udar krwotoczny

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, który rodzaj udaru jest gorszy, ponieważ obie formy mogą mieć poważne konsekwencje, a ich skutki zależą od wielu czynników, takich jak lokalizacja uszkodzenia, rozległość zmiany w mózgu oraz szybkość udzielenia pomocy. W praktyce, zarówno udar niedokrwienny, jak i krwotoczny, wymagają pilnej interwencji medycznej, aby zmniejszyć ryzyko powikłań i poprawić rokowania pacjenta.

Udar niedokrwienny, który stanowi około 80% przypadków udarów, charakteryzuje się mniejszą śmiertelnością w porównaniu do udaru krwotocznego, jednak jest często przyczyną trwałych uszkodzeń neurologicznych. W wyniku niedokrwienia (braku dopływu krwi do mózgu) dochodzi do uszkodzenia tkanek mózgowych, co może prowadzić do różnych deficytów, takich jak osłabienie mięśni, zaburzenia mowy czy problemy z równowagą. Wczesne podjęcie leczenia może jednak pomóc ograniczyć skutki tego typu udaru.

Udar krwotoczny, choć jest rzadszy, wiąże się z wyższą śmiertelnością i cięższym przebiegiem. Zwykle występuje w wyniku pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu, co prowadzi do wylewu krwi i zwiększenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, co z kolei może uszkodzić tkankę mózgową. Udar krwotoczny jest szczególnie groźny, gdy dotyczy pnia mózgu, który odpowiada za podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie i regulacja pracy serca.

• Udar niedokrwienny (80% przypadków) charakteryzuje się mniejszą śmiertelnością, ale często prowadzi do trwałych uszkodzeń neurologicznych.
• Krwotoczny udar mózgu jest rzadszy, jednak obarczony wyższą śmiertelnością i cięższym przebiegiem.

Udar niedokrwienny – przyczyny i rokowania

Co to jest udar niedokrwienny? To stan, w którym dochodzi do zamknięcia tętnicy doprowadzającej krew do mózgu, co prowadzi do braku dopływu tlenu i substancji odżywczych do tkanek mózgowych. Istnieje kilka form udaru niedokrwiennego, które różnią się przyczyną powstawania:

• Udar zakrzepowy – spowodowany przez zakrzep, który blokuje przepływ krwi w dużej tętnicy mózgowej. Zakrzepy najczęściej tworzą się w tętnicach szyjnych lub kręgowych, a ich obecność prowadzi do zablokowania dopływu krwi do części mózgu.
• Udar zatorowy – wywołany przez oderwany skrzep, który przemieszcza się z serca do mózgu. Zator może blokować przepływ krwi w naczyniach mózgowych, prowadząc do niedotlenienia i uszkodzenia tkanek.
• Udar hemodynamiczny – wynikający z nagłego spadku ciśnienia krwi, co prowadzi do zmniejszonego przepływu krwi przez mózg. Może wystąpić w wyniku wstrząsu krwotocznego lub innych stanów, które powodują gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego.

W przypadku udaru niedokrwiennego rokowania zależą od szybkości rozpoznania i wdrożenia leczenia. Wczesne podanie leków trombolitycznych w ciągu kilku godzin od wystąpienia objawów może znacznie poprawić szanse na odzyskanie sprawności i ograniczyć uszkodzenia mózgu. Niemniej jednak, w przypadku rozległego udaru, pacjenci mogą zmagać się z trwałymi deficytami neurologicznymi, takimi jak paraliż, zaburzenia mowy czy problemy z pamięcią.

Udar krwotoczny – objawy i skutki

Co to jest udar krwotoczny?  To wylew krwi do mózgu lub jego okolic, który niszczy tkankę nerwową i podnosi ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Wylew krwi może wywołać obrzęk mózgu oraz dodatkowe uszkodzenia, co zwiększa ryzyko zgonu. Wyróżniamy dwa główne typy udaru krwotocznego:

• Krwotok śródmózgowy – wynika z pęknięcia tętniczki wewnątrz mózgu, co powoduje bezpośredni wylew krwi do tkanek mózgowych. Może wystąpić w wyniku nadciśnienia tętniczego lub innych problemów z naczyniami krwionośnymi.
• Krwotok podpajęczynówkowy – spowodowany pęknięciem tętniaka, krew wylewa się do przestrzeni otaczającej mózg, co powoduje gwałtowne wzrosty ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Tętniaki, które pękają, mogą prowadzić do nagłego krwotoku, zagrażając życiu pacjenta.

Rokowania w przypadku udaru krwotocznego są zazwyczaj mniej korzystne niż w przypadku udaru niedokrwiennego. Szczególnie groźne są przypadki, w których dochodzi do uszkodzenia pnia mózgu lub rozległych obszarów półkul mózgowych. Pacjenci, którzy przeżyją, często wymagają długotrwałej rehabilitacji i mogą zmagać się z poważnymi konsekwencjami, takimi jak paraliż, utrata mowy, problemy z pamięcią oraz inne deficyty neurologiczne.

Udar postępujący i udar dokonany – czym się różnią?
Udar można podzielić na postępujący i dokonany w zależności od dynamiki rozwoju objawów.

• Udar postępujący – objawy tego typu udaru nasilają się stopniowo przez kilka godzin lub dni. Pacjent może poczuć początkowe osłabienie jednej strony ciała, a następnie objawy mogą się pogłębiać, prowadząc do poważniejszych deficytów neurologicznych. Udar postępujący wymaga natychmiastowego leczenia, aby ograniczyć jego skutki.
• Udar dokonany – objawy pojawiają się nagle, a następnie stabilizują się na stałym poziomie. W takim przypadku pacjent może odczuwać nagłe osłabienie, trudności w mówieniu, utratę równowagi lub inne objawy, które nie ulegają dalszemu pogorszeniu.

Rokowania w przypadku udaru postępującego są uzależnione od szybkiej reakcji medycznej. Jeśli pacjent trafi do szpitala na czas, istnieje szansa na ograniczenie skutków udaru i przywrócenie części funkcji neurologicznych. W przypadku udaru dokonanego, jeśli leczenie zostanie wdrożone szybko, szanse na poprawę również są stosunkowo dobre.

Który udar jest gorszy?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, który rodzaj udaru jest najgroźniejszy – wszystko zależy od lokalizacji uszkodzenia, rozległości zmian oraz szybkości udzielenia pomocy. Wśród wymienionych wcześniej rodzajów udarów każdy niesie inne zagrożenia:

• Udar niedokrwienny (najczęstszy, 80% przypadków) ma zwykle niższą śmiertelność, ale może prowadzić do trwałych uszkodzeń neurologicznych, zwłaszcza jeśli leczenie trombolityczne nie zostanie wdrożone na czas.
• Udar krwotoczny, choć rzadszy, jest znacznie bardziej śmiertelny i obciążony cięższymi powikłaniami. Szczególnie groźny jest krwotok podpajęczynówkowy, który często kończy się nagłym pogorszeniem stanu pacjenta, oraz krwotok śródmózgowy, który może powodować obrzęk mózgu i ucisk na struktury życiowe.
• Udar pnia mózgu jest uważany za najgroźniejszy spośród wszystkich rodzajów, ponieważ uszkadza obszar odpowiedzialny za podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, praca serca i świadomość. Często kończy się śmiercią lub trwałym stanem wegetatywnym.
• Udar postępujący, który rozwija się stopniowo, może być podstępny, ponieważ jego objawy mogą początkowo być łagodne, a następnie gwałtownie się pogłębiać.
• Udar dokonany, choć ma nagły początek, jest bardziej przewidywalny w zakresie dalszego przebiegu i uszkodzeń.

Jeśli chodzi o różnicę między udarem prawostronnym a lewostronnym, groźniejszy jest ten, który dotyka dominującą półkulę mózgu (zwykle lewą), ponieważ powoduje on poważniejsze deficyty, zwłaszcza w zakresie mowy, rozumienia i logicznego myślenia.

Każdy przypadek udaru jest indywidualny, ale najcięższe rokowania dotyczą zwykle udarów obejmujących pień mózgu lub dużych krwotoków wewnątrzczaszkowych. Wczesna reakcja i szybka pomoc medyczna to klucz do zmniejszenia skutków każdego rodzaju udaru.

Wylew krwi do pnia mózgu – rokowania

Wylew krwi do pnia mózgu inaczej zawał pnia mózgu jest jedną z najcięższych postaci udaru, ponieważ pień mózgu odpowiada za podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, praca serca, połykanie i regulacja ciśnienia krwi. Rokowania w tym przypadku są bardzo niekorzystne, zwłaszcza jeśli doszło do rozległego uszkodzenia tkanki mózgowej. Wielu pacjentów nie przeżywa pierwszych dni lub umiera w wyniku powikłań, takich jak obrzęk mózgu, zatrzymanie akcji serca czy zakażenia.

Ci, którzy przeżyją, często borykają się z poważnymi konsekwencjami neurologicznymi, takimi jak paraliż, zaburzenia mowy (afazja), trudności z połykaniem (dysfagia) oraz uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za ruchy gałek ocznych. Wymagają intensywnej rehabilitacji, która może trwać miesiące lub lata i obejmuje fizjoterapię, terapię mowy oraz wsparcie psychologiczne.

Pomimo pesymistycznych rokowań, niektórym pacjentom udaje się częściowo odzyskać sprawność, zwłaszcza jeśli rehabilitacja zostanie rozpoczęta szybko. Istotne znaczenie ma także wsparcie rodziny oraz specjalistyczna opieka. W przypadku uszkodzenia pnia mózgu pełny powrót do zdrowia jest rzadkością, jednak odpowiednia terapia może poprawić jakość życia i umożliwić częściową samodzielność.

Ile trwa udar mózgu?

Czas trwania udaru mózgu zależy od jego rodzaju i szybkości podjęcia leczenia. Sam udar, czyli nagłe przerwanie dopływu krwi do mózgu, trwa zazwyczaj od kilku minut do kilku godzin. Objawy mogą jednak utrzymywać się dłużej – od kilku dni do tygodni, a w niektórych przypadkach pozostają na stałe.

 Kluczowe jest szybkie działanie, ponieważ tzw. „złota godzina” (pierwsze 60 minut) i maksymalnie do 4,5 godziny od wystąpienia objawów to czas, w którym podanie leków trombolitycznych może uratować życie i zminimalizować uszkodzenia mózgu. Dlatego w przypadku podejrzenia udaru liczy się każda sekunda – szybkie wezwanie pogotowia może decydować o powrocie do zdrowia. Każda minuta zwłoki zwiększa ryzyko trwałego uszkodzenia mózgu.

Dlaczego udar jest tak groźny?

Udar mózgu jest poważną chorobą naczyniową ponieważ dotyka najważniejszego organu w naszym ciele, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka – mózgu.

W związku z pełnioną rolą mózg jest narządem o wyjątkowo wysokim zapotrzebowaniu na tlen i składniki odżywcze, a także wykazuje wyjątkową wrażliwość na ich niedobory. Jeśli dopływ krwi zostaje zaburzony, dochodzi do niedotlenienia i uszkodzenia komórek nerwowych. Udar mózgu rozwija się w wyniku:

• zamknięcia lub zwężenia naczynia krwionośnego, co prowadzi do udaru niedokrwiennego,
• pęknięcia naczynia i wynaczynienia krwi, co powoduje udar krwotoczny.

Oprócz pozostawienia zniszczeń tkanki odpowiedzialnej za poprawne funkcjonowanie naszego ciała, jest to również szeroko rozpowszechniona choroba. Chyba nie ma osoby, która nigdy nie słyszałaby o udarze mózgu. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że większość z nas dobrze zna kogoś, kto miał udar mózgu. Może to być ktoś z rodziny, przyjaciół lub znajomych. Ten incydent mózgowo-naczyniowy, który zwany był dawniej apopleksją, dotyka mniej więcej 0,5% ogólnej populacji. W krajach europejskich odnotowuje się około miliona nowych zachorowań rocznie, a w Polsce jest to niemal 70 tys.

Udar niesie za sobą przerażające statystyki zgonów. Niestety ponad 40% chorych umiera w ciągu miesiąca. Ci, którym udaje się przeżyć dłużej wymagają opieki i długotrwałej rehabilitacji ze względu na poudarowy niedowład kończyn, często też częściowy paraliż. Jedynie połowa z nich odzyskuje pełną sprawność. Pozostali są dotknięci różnym stopniem niepełnosprawności ruchowej, językowej i intelektualnej. Smutną statystykę dopełnia fakt, że blisko 40% chorych doznaje kolejnego udaru w ciągu kilku następnych lat po pierwszym incydencie chorobowym. Jak widać życie po udarze nie jest łatwe ani dla osoby chorej, ani też dla jej najbliższych.

Rokowania zależą przede wszystkim od szybkości udzielenia pierwszej pomocy i kiedy chory trafi pod opiekę specjalistyczną. Szybka reakcja na pierwsze objawy udaru mózgu znacznie ograniczy stopień uszkodzenia mózgu, a tym samym da nadzieję na odzyskanie funkcji motorycznych i powrót do zdrowia po udarze.

Udar mózgu to stan zagrożenia życia wymagający natychmiastowej pomocy medycznej. Wyróżniamy udar niedokrwienny i udar krwotoczny, a każdy z nich ma różne mechanizmy powstawania i rokowania. Szczególnie groźne są udary pnia mózgu oraz postępujące. Szybkie rozpoznanie objawów i natychmiastowe leczenie mogą znacząco zwiększyć szanse na przeżycie i powrót do zdrowia.