Hospitalizacja jest zaledwie pierwszym krokiem, a udar mózgu zawsze wymaga dalszego leczenia i często naprawdę długiej rehabilitacji. Każdy pacjent dostaje po wyjściu ze szpitala tzw. wypis, czyli zalecenia lekarskie dotyczące postępowania pielęgnacyjnego. Na jakie kwestie lekarze zwracają uwagę?

Postępowanie z chorym po udarze mózgu

 

Udar mózgu powoduje różnego typu upośledzenia, które zależą od tego, jaka część mózgu zostaje objęta udarem. W opiece nad pacjentem opuszczającym szpital bardzo ważna jest wiedza, co można lub wręcz trzeba robić, a czego należy unikać. Niestety, często bywa tak, że kontakt z chorym jest mocno utrudniony, a czasami wręcz niemożliwy. W takiej sytuacji rzeczywiście ciężko efektywnie pomagać, ale jednak to od najbliższego otoczenia osoby po udarze bardzo wiele zależy. Zobaczmy zatem, co jest szczególnie istotne w opiece nad udarowcem.

 

Zapobieganie pojawieniu się odleżyn i odparzeń

 

Jeżeli chory leży, to kluczowe okazują się czynności profilaktyczne, aby nie doszło do poważnych problemów skórnych. Przede wszystkim należy choremu często zmieniać pozycję (nawet co godzinę, dwie godziny), co pozwoli zmniejszać nacisk na miejsca szczególnie podatne na tworzenie się odleżyn. Chodzi zwłaszcza o kość ogonową, pięty i wszelkie okolice kostnych wyniosłości.  Warto też zadbać o materac przeciwodleżynowy, ale i stosowanie materiałów naturalnych – dotyczy to zarówno bielizny osobistej, jak i pościelowej. Konieczne jest także zwrócenie uwagi, aby pod chorym nic się nie fałdowało. Skóra powinna być zaś regularnie przemywana oraz natłuszczana.

 

Zapobieganie powikłaniom oddechowym

 

Bardzo niebezpieczne jest zapalenie płuc ze względu na już i tak duże osłabienie organizmu. Dlatego tak ważna okazuje się prawidłowa wentylacja płuc. W tym celu stosuje się oklepywanie klatki piersiowej czy nakłanianie chorego do odkrztuszania wydzieliny zalegającej w oskrzelach. Głowa nie powinna też być przygięta do klatki piersiowej. Bardzo korzystne są ćwiczenia oddechowe. To może być nawet proste dmuchanie przez rurkę do butelki wypełnionej wodą.

 

Zapobieganie infekcjom dróg moczowych

 

W związku z tym, że odporność osoby po udarze jest bardzo osłabiona, a jednocześnie dość często stosuje się cewnik, to naprawdę łatwo o pojawienie się problemów z układem moczowym. Konieczne są zatem odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, a przede wszystkim zadbanie o zachowanie czystości ujścia cewki moczowej oraz regularna wymiana cewnika.  Wszelkie nieprawidłowości w wyglądzie moczu wymagają natychmiastowej interwencji. Może to być skutek niedrożności cewnika, ale również wystąpienia stanów zapalnych. Należy też  zwracać uwagę, aby nie doszło do odwodnienia organizmu.

 

Zapobieganie zachłyśnięciom w trakcie jedzenia

 

Kłopoty z przełykaniem nie są niczym dziwnym, zważywszy na fakt, że osoby po udarze mózgu cierpią zazwyczaj z powodu określonych niedowładów twarzowo-językowych. W wielu przypadkach zanika odruch kaszlowy, a ponadto występują poważne zaburzenia świadomości.  Dlatego tak istotne okazuje się jedzenie w pozycji siedzącej, a przynajmniej półsiedzącej. Jednocześnie należy pokarm odpowiednio przygotować. To kwestia rozdrobnienia, ale i zagęszczenia. Trzeba też pamiętać, że z dużej części produktów należy całkowicie zrezygnować do czasu poprawy stanu zdrowia po udarze. Osoba zajmująca się karmieniem powinna też zwrócić uwagę, aby nie podawać pokarmu na stronę dotkniętą porażeniem.

 

Zapobieganie powikłaniom zakrzepowo – zatorowym, przykurczom i zanikom mięśniowym

 

Chory, który jest praktycznie unieruchomiony, zostaje narażony na powstawanie zakrzepów i stąd konieczność jego aktywizacji. Bardzo ważna w tym zakresie okazuje się regularna gimnastyka kończyn dolnych.  Początkowa rehabilitacja po udarze mózgu nie może być zbyt intensywna, aby nie doszło do nadmiernych przeciążeń. Wykonuje się gimnastykę bierną, ale i czynną zarówno w kończynach zdrowych, jak i porażonych.  Warto pamiętać, że udarowiec z reguły jest bardzo słaby i naprawdę szybko się męczy.

Niedostatek ruchu i wzmożona spastyczność sprawia, że bardzo szybko mogłoby dojść do poważnych przykurczy i zaników mięśniowych. W związku z tym korzystne unikanie nasilającego spastyczność ułożenia na plecach – najbardziej sprawdza się ułożenie przeciwstawne do pojawiającej się tendencji przykurczowej w kończynach. Można układać na boku dotkniętym niedowładem, ponieważ to skutecznie stymuluje korę mózgową.  Trzeba jednak pamiętać, aby wtedy zmieniać pozycję nawet co pół godziny. Ręka niesprawna powinna mieć zawsze palce wachlarzowo rozłożone (nie mogą być zaciśnięte) i uniesione na niewielkim wałku. Ważne też, aby stopa nie opadała. Absolutnie niedopuszczalne jest stosowanie drabinek do podciągania, ponieważ zwiększają napięcia mięśniowe prostowników, a tym samym nasilają spastyczność.

 

Problemy ze spastycznością po udarze mózgu

 

Warto pamiętać, że odpowiednia rehabilitacja po udarze mózgu przynosi stopniowe efekty. Z drugiej strony łatwo o błędy, a te często prowadzą do intensyfikacji spastyczności. Obchodzenie się z chorym po udarze wymaga zatem nie tylko systematyczności, ale i delikatności oraz dokładności. Niektóre bodźce mocno nasilają spastyczność. Zbyt gwałtowne ruchy podczas toalety ciała czy zmianie cewnika podrażniają skórę, a to powoduje pojawienie się dolegliwości bólowych, które niestety wzmacniają spastyczność. Podobnie jest z zimnem, więc należy zwracać uwagę na temperaturę wody do kąpieli, ale i odpowiedni ubiór – np. chorzy często uskarżają się na marznące stopy. Ciepło zaś rozluźnia mięśnie.

Bardzo ważne jest niedopuszczanie do tego, aby chory po udarze mózgu leżał na wznak z wyprostowanymi nogami. Jednocześnie należy zadbać o odpowiednią dawkę snu i wypoczynku, nie można zarazem zaniechać aktywności. Jeżeli chory może wstawać, to powinien to robić i unikać długiego leżenia w łóżku. Konieczne są systematyczne ćwiczenia fizyczne. W przypadku przykurczu palców u rąk najlepiej taką kończynę włożyć pod poduszkę i następnie wsunąć ją pod głowę.

 

Nawiązywanie kontaktu z chorym po udarze

 

Z tym zazwyczaj bywają mniejsze lub większe problemy i dlatego tak ważne jest okazanie życzliwości, wyrozumiałości i często cierpliwości. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w innym naszym artykule Jak wyjść z afazji po udarze mózgu.